رکود تورمی در بازار های مالی

رکود تورمی (stagflation) در بازار های مالی

زمانی یک تورم به رکود تورمی تبدیل میشود که یک اقتصاد با افزایش نرخ بیکاری در کنار رشد منفی و نرخ بالای قیمت های کشور همراه شود.

هم رکود دارای راه حل است و هم تورم اما وقتی این دو با هم دیگر همراه شود راه حل پیچیده میشود.

رکود در اقتصاد کشور با افزایش نقدینگی برای شرکت ها و فراهم کردن نقدینگی مورد نیاز با نرخ بهره پایین تر برای شرکت های مختلف برطرف میشود. اما در طرف مقابل با این افزایش در عرضه پول در کشور باعث تورم خواهد شد که خود مشکلی بزرگ برای چرخه اقتصاد محسوب میشود.

رکود تورمی چیست؟

این اصطلاح برای اولین بار توسط مکلئود سیاست مدار انگلیسی و وزیر خزانه در سال 1965 بیان شد.

در این شرایط اقتصادی را معرفی میکند که رشد اقتصادی منفی و بیکاری زیاد همراه با افزایش چشمگیر قیمت ها برای مصرف کننده همراه باشد، که در این صورت کشور دچار رکود تورمی(stagflation) شده است. در واقع کلمه stagflation از ترکیب stagnation (رکود) و inflation (تورم) به وجود آمده است.

راهکار های مختلفی برای حل هر کدام از این مشکلات به صورت جداگانه وجود دارند. اما وقتی این دو بیماری برای اقتصاد یک کشور رخ میدهد ممکن است راه حل هر کدام از این دو مشکل تاثیر منفی روی مشکل دیگر داشته باشد.

رشد اقتصادی هر کشور با تولید داخلی ناخالص کشور اندازه گیری میشود و در عین حال ارتباط مستقیمی با نرخ اشتغال دارد.

در زمانی که تولید ناخالص داخلی هر کشور درست عمل نکند این کشور در عین حال هم دچار رکود شده و هم دچار تورم میشود، که این یک بحران مالی گسترده برای آن کشور محسوب میشود.

دلایل بروز رکود تورمی

این رکود زمانی رخ میدهد که قدرت خرید پول کم میشود و هم زمان با آن عرضه کالا و خدمات نیز کاهش یابد. علت دقیق این نوع تورم از دیدگاه های اقتصادی مختلف از جمله کینزی یا کلاسیک و… به شکل های متفاوتی قابل بررسی و بیان است.

تفاوت تورم و رکود تورمی در چیست؟

همانطور که در بالا اشاره کردیم رکود تورمی ترکیبی از رکود و تورم میباشد، اما تورم به راحتی قابل شرح است و میتوان تورم را کاهش قدرت خرید پول کشور و یا افزایش قیمت کالا ها و خدمات در کشور بیان کرد.

عوامل موثر بر ایجاد رکود تورمی

1_ متضاد بودن سیاست های پولی و مالی در کشور

در کشور های پیشرفته اقتصادی مانند آمریکا و یا فرانسه و انگلیس بانک مرکزی این کشور ها عرضه پول در کشور را طوری مدیریت میکنند که، تاثیر مستقیم بر روی اقتصاد کشور داشته باشد، همه دولت ها با سیاست های پولی و مالیاتی ،تاثیر مستقیمی بر روی اقتصاد کشور میگذارند.

به طور خلاصه میتوان گفت هرگونه ترکیبی از سیاست های مالی دولت در کشور که قصد کاهش هزینه های مصرف کننده به بهای افزایش عرضه پول را داشته باشد باعث ایجاد رکود تورمی میشود.

2_ ارز رسمی کشورها

در گذشته، بیشتر اقتصاددان های بزرگ ارزش تمام دارایی هایشان را به طلا وابسطه میکردند. این عملکرد به عنوان استاندارد طلا شناخته شده بود ، اما این استاندارد بعد از جنگ جهانی دوم از بین رفت و ارز فیات جایگزین این ارز شد و تمام محدودیت ها را برای عرضه پول در کشور ها را از بین برد. این کار ممکن است کار را برای دولت و بانک مرکزی در جهت کنترل اقتصاد آسان تر کند، اما خطر آسیب به سطوح تورمی و افزایش قیمت ها نیز وجود دارد.

3_ افزایش هزینه های تولید و عرضه

افزایش هزینه های تولید و عرضه کالا ها در کشور ها باعث ایجاد تورم میشود. این موضوع تاثیر پذیری بسیار زیادی از سمت انرژی در کشور دارد.

هنگامی که هزینه تولید کالا ها در کشور بالا برود قیمت کالا ها بیشتر شده و مصرف کننده ها به دلیل بالا رفتن هزینه هایشان درآمد کمتری کسب میکنند و به احتمالا بسیار زیاد، رکود در کشور بالا میگیرد.

راه های مقابله با رکود تورمی

راه های مقابله با این رکود به سیاست های دقیق و حساس اعمال شده توسط هر دولتی بستگی دارد که، در ادامه به چند عدد از این الگو های فکری اشاره میکنیم.

اقتصاد دانان طرفدار عرضه

این مکتب طرفدار افزایش عرضه در اقتصاد همراه با کاهش هزینه ها و بهبود کارایی است. کنترل کردن قیمت انرژی، سرمایه گذاری های بهینه و تخصیص  یارانه، به کم کردن هزینه ها و افزایش عرضه کلی اقتصاد کمک میکند. این کار هم سبب کاهش قیمت ها و هم تحریک برای تولید بیشتر و در نتیجه کاهش بیکاری را به همراه خواهد داشت.

مکتب پول‌ گرایان

پول گرایان اقتصاددان هایی هستند که معتقند کنترل عرضه پول کلیدی ترین راه حل برای تمامی مشکلات اقتصادی در کشور است، در این مکتب فرد پول گرا در اولین مرحله عرضه پول را کم میکند و بدین ترتیب هزینه های کلی را کاهش میدهد و در نتیجه کاهش تقاضا و قیمت کالاها و خدمات را در بر دارد. اما از معایب این مکتب کاهش رشد های اقتصادی در کشور است.

اقتصاد بازار آزاد

مکتب بازار آزاد مکتبی است که معتقد است تمامی مشکلات در اقتصاد با رقابت و تعادل در بازار ها ،بدون دستکاری دولت ها حل میشود.

در این موضوع نیز معتقدند بهترین راه حل برای از بین بردن رکود تورمی واگذار کردن آن به بازار آزاد است.

بازار آزاد در واقع بازاری است که رقابت در آن تعیین کننده همه چیز است. رفتار خریداران و فروشندگان تعیین میکند چه چیزی به چه مقداری و چگونه و در کجا تولید شود.

این روش با توجه به بازار آزاد، از نیروی انسانی بهتر استفاده میشود و در نتیجه کاهش بیکاری را در بر خواهد داشت. اما به دلیل آن که سود در این مکتب اقتصادی زمانی حاصل میشود که، ما خدمات یا کالایی را بیشتر از قیمت تمام شده به فروش می رسانیم که این موضوع خود باعث رکود در بازار میشود، زیرا زمانی قیمت در بازار، باب میل خریداران نباشد. تقاضا پایین آمده و در نتیجه، این کاهش تقاضا چیزی جز رکود دربر نخواهد داشت.

نمونه ای از رکود تورمی در بحران نفت سال 1973

در سال 1973 اعضای سازمان کشور های عربی صادر کننده نفت اوپک (شامل اعضای عربی اوپ و کشور های مصر و سوریه) گروهی از کشور های از پیش انتخاب شده را تحریم نفتی کردند.

این تحریم در جهت حمایت از کشور اسرائیل در جنگ یوم کیپور انجام گرفت. با این اقدام، عرضه نفت کاهش یافت و در نتیجه باعث افزایش تورم شده و در پایان این تحریم ها در سال 1974 قیمت نفت از بشکه ای 3 دلار به بشکه ای 12 دلار افزایش یافت.

در این شرایط کشور هایی مانند بریتانیا و آمریکا، بانک های مرکزی برای تشویق رشد اقتصادی نرخ بهره را کاهش دادند. نرخ پایین بهره، وام گرفتن را ارزان تر و راحت تر کرد و به جای ذخیره کردن، انگیزه ای برای خرج کردن به وجود آورد، اما از آنجایی که قسمت بسیار زیادی از مخارج مصرف کننده ها را هزینه های انرژی و نفت تشکیل میداد، کم کردن نرخ بهره رشد و شکوفایی اقتصادی لازم را به وجود نیاورد و تعداد زیادی از تشکل های اقتصادی غرب تا مدت ها بعد درگیر تورم افزایشی و رکود در اقتصاد بودند.

نتیجه گیری

رکود تورمی شرایط وخیم و متفاوتی را برای اقتصاددان ها ایجاد میکند، زیرا در این شرایط ممکن است هر کدام از این راه حل ها تاثیر منفی بر روی دیگری داشته باشد. پس باید در این اوضاع عوامل و شرایط مختلفی را از جمله عرضه پول، تغییرات نرخ بهره، نرخ اشتغال و رابطه های عرضه و تقاضا را در نظر داشته باشند.