بازارگردان کیست و شغل بازار گردانی چیست؟(2023)

بازارگردان کیست؟

بازارگردان به شخص یا شرکتی گفته می‌شود که در بازار سرمایه فعالیت می‌کند و مسئولیت اجرایی خرید و فروش اوراق بهادار را برعهده دارد. بازارگردان‌ها عموماً برای شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری قرارداد اجرایی امضا می‌کنند و مسئولیت ایجاد فعالیت و جذب خریداران و فروشندگان را به عهده دارند.

بازارگردانان همچنین می‌توانند در فرآیند اکتشاف و جذب سرمایه‌گذاران و نگهداری ارتباط با آن‌ها نقش داشته باشند. آن‌ها با نگهداری پایداری و پایبندی به قوانین و مقررات بازار سرمایه، به تضمین اعتماد سرمایه‌گذاران و جذب بیشتر سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند.

این اشخاص در ایجاد بازاری فعال و پویا برای خرید و فروش اوراق بهادار نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند و به عنوان مهم‌ترین واسطه‌گران بین سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها، نقش اساسی در تقویت بازار سرمایه دارند.

فرایند بازارگردانی در بورس

فرایند بازارگردانی در بورس به این صورت است که بازارگردان برای هر یک از اوراق بهادار مورد نظرش، آماده‌ی خرید و فروش با حجم قابل توجهی است. به عبارت دیگر، بازارگردان با ایجاد تقاضا و عرضه در بازار، نقش تعیین کننده‌ی قیمت اوراق بهادار را بازی می‌کند. اگر تعداد کافی از معاملات از طرف دیگران صورت نگیرد، بازارگردان به طور معمول اولین طرف برای تضمین تقاضا و عرضه است و برای خرید و فروش، معاملات خود را انجام می‌دهد تا معاملات کافی روی تابلو نمایان شوند.

بازارگردانان عموماً به عنوان پشتیبان بورس شناخته می‌شوند، زیرا ایجاد یک بازار پایدار و عدم نوسان کاذب در قیمت‌ها، باعث اعتماد به نفس بیشتر سرمایه‌گذاران و رشد سرمایه‌گذاری در بورس می‌شود. به طور کلی، فرایند بازارگردانی بهبود شفافیت و عدالت در بازار به طور قابل توجهی کمک می‌کند و برای سرمایه‌گذاران یک سطح بالاتر از قابلیت پیش بینی، اعتماد به نفس و قابلیت دسترسی به اطلاعات مربوطه فراهم می‌کند.

انواع روش های بازارگردانی

در بازارگردانی، روش‌های مختلفی برای خرید و فروش سهام و دیگر اوراق بهادار وجود دارد. دو روش اصلی بازارگردانی، بازارگردانی خودکار و بازارگردانی دستی است.

بازارگردانی خودکار

بازارگردانی خودکار از طریق الگوریتم‌های کامپیوتری و نرم‌افزارهای خاصی که توسط شرکت‌های بازارگردانی توسعه داده شده‌اند، صورت می‌گیرد. در این روش، تصمیمات خرید و فروش براساس سیگنال‌های خودکار و شرایط بازار و با استفاده از تحلیل‌های تکنیکال و فاندامنتال انجام می‌شود. این روش، بسیار سریع و دقیق است و امکان تحلیل بیشتری را فراهم می‌کند.

بازارگردانی دستی

بازارگردانی دستی به عنوان روش سنتی، توسط بازارگردانان انجام می‌شود که به صورت دستی تحلیل‌های تکنیکالی و فاندامنتالی را برای تصمیم‌گیری در خرید و فروش سهام و اوراق بهادار انجام می‌دهند. این روش، بیشتر در بازارهای کوچک و شاید بازارهای پایین‌تر و حتی معاملات خصوصی استفاده می‌شود. اما این روش در مقابل بازارگردانی خودکار، بسیار کندتر و با خطاهای بیشتری همراه است.

با توجه به پیشرفت تکنولوژی و افزایش تعداد سرمایه‌گذاران در بازارهای مالی، بازارگردانی خودکار به دلیل دقت و سرعت بیشتر، در بسیاری از بازارهای مالی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما هنوز بازارگردانی دستی به عنوان روشی سنتی، در برخی بازارهای مالی و معاملات خصوصی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

خدمات ارائه شده توسط بازارگردانان

بازارگردانان برای افزایش فعالیت و جذب خریداران و فروشندگان در بازار سرمایه، خدمات مختلفی ارائه می‌دهند. این خدمات عبارتند از:

ایجاد بازار فعال و پویا:

بازارگردانان با جذب خریداران و فروشندگان و ایجاد فعالیت در بازار سرمایه، باعث افزایش نرخ مبادله اوراق بهادار می‌شوند.

تسهیل معاملات:

بازارگردانان با ارائه خدمات تسهیل معاملات، مانند ارائه سیستم‌های خرید و فروش آنلاین، کاهش هزینه‌های معاملات را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند.

ارائه اطلاعات بازار:

بازارگردانان با ارائه اطلاعات بازار به سرمایه‌گذاران و فروشندگان، از اختلاف قیمتی و نوسانات بازار آگاهی داده و آن‌ها را در تصمیم‌گیری بهتر در مورد خرید و فروش کمک می‌کنند.

ایجاد شرایط عادلانه در بازار:

بازارگردانان با تضمین اجرایی و پایداری قوانین و مقررات بازار، به ایجاد شرایط عادلانه و افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند.

ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا:

بازارگردانان با مانور دادن نرخ مبادله و تحلیل عرضه و تقاضا در بازار، به ایجاد تعادل بین این دو کمک می‌کنند.

تضمین قیمت:

بازارگردانان با ایجاد تقاضا و عرضه در بازار، قیمت را تضمین می‌کنند. آنها با خرید و فروش در بازار، قیمت اوراق بهادار را در محدوده‌ی خاصی حفظ می‌کنند و از نوسانات بیش از حد قیمت جلوگیری می‌کنند.

پشتیبانی از بازار:

بازارگردانان عملکرد خوبی در حفظ پایداری بازار دارند. آنها با تعهد خرید و فروش اوراق بهادار به صورت مداوم، اعتماد سرمایه‌گذاران را به بازار افزایش می‌دهند و به ثبات بازار کمک می‌کنند.

حفظ شفافیت:

بازارگردانان برای حفظ شفافیت در بازار سرمایه، اطلاعاتی را در مورد اوراق بهادار ارائه می‌دهند. این کار باعث می‌شود که سرمایه‌گذاران بهتر بتوانند تصمیمات خود را بگیرند و به شکل بهتری در بازار سرمایه عمل کنند.

بازارگردانان به عنوان واسطه‌گران بین سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها، با ارائه خدمات متنوع و پویا، نقش مهمی در تقویت بازار سرمایه دارند.

عوامل تاثیرگذار بر بازارگردانان

عوامل تاثیرگذار بر بازارگردانان در بازار سرمایه شامل عوامل زیر است:

عمق بازار:

عمق بازار به میزان دسترسی سرمایه گذاران به تقاضا و عرضه در بازار اشاره دارد. با افزایش عمق بازار، سرمایه گذاران بیشتری به بازار نفوذ دارند و به طور نتیجه بازارگردانان دارای توانایی بیشتری برای کنترل بازار هستند.

 عرض بازار:

عرض بازار به تعداد سهام در دسترس برای خرید و فروش در بازار اشاره دارد. با افزایش عرض بازار، بازارگردانان بیشترین قدرت را برای کنترل بازار دارند و قیمت ها را می توانند به راحتی تحت کنترل خود قرار دهند.

بازارگردان‌ها چگونه سود کسب می‌کنند؟

بازارگردانان در بازار سرمایه از طریق اجرای سفارشات خرید و فروش سهام به عنوان واسطه، سود کسب می‌کنند. سود آنها بر اساس تفاوت قیمت خرید و فروش سهام است که بازارگردانان بین خریداران و فروشندگان در بازار ایجاد می‌کنند.

بازارگردانان همچنین می‌توانند با ارائه خدمات مختلف به سرمایه‌گذاران و شرکت‌های دارایی در بازار، درآمد دیگری هم کسب کنند. به عنوان مثال، آنها می‌توانند هزینه‌های نگهداری و مدیریت سهام و دیگر اوراق بهادار را به عهده بگیرند و در ازای آن، کارمزد دریافت کنند.

بازارگردانان به عنوان متقاضیان اصلی خرید و فروش سهام در بورس، سود خود را از طریق برداشت مارجین (تفاوت بین قیمت خرید و قیمت فروش سهم) کسب می‌کنند. به عبارت دیگر، زمانی که بازارگردانان سهامی را با قیمت پایین‌تری خریداری و در قیمت بالاتری به سایر سرمایه‌گذاران بفروشند، تفاوت قیمت بین دو مرحله، سود آنها خواهد بود. این سود معمولاً در مقیاس کوچکی در معاملات روزانه حاصل می‌شود و بسته به وضعیت بازار و شرایط اقتصادی ممکن است متغیر باشد.

در ضمن، بازارگردانان از طریق ارائه خدماتی همچون ایجاد نمادهای مشتق، تسهیل معاملات، انجام معاملات برای سایر سرمایه‌گذاران و… نیز سود کسب می‌کنند. همچنین، طبق قوانین موجود در بورس، بازارگردانان به عنوان ناظر و مسئول اجرایی بازار نیز عمل می‌کنند و در این حیطه نیز سود خود را از طریق دریافت هزینه‌هایی مانند کارمزد برای خدمات ارائه شده، کسب می‌کنند.

چالش هایی برای شرکت های بازارگردانی

شرکت‌های بازارگردانی نیز همانند دیگر شرکت‌هایی که در بازار سرمایه فعالیت می‌کنند، با ریسک‌های مختلفی روبرو هستند. برخی از ریسک‌هایی که ممکن است شرکت‌های بازارگردانی را تهدید کنند عبارتند از:

ریسک بازاری:

تغییرات ناگهانی در بازار سرمایه، مانند کاهش قیمت سهام یا تغییر در روند بازار، می‌تواند برای شرکت‌های بازارگردانی خطر ساز باشد. این ریسک باعث کاهش درآمد و سود شرکت‌های بازارگردانی می‌شود.

ریسک عملیاتی:

ممکن است شرکت‌های بازارگردانی با خطاهای عملیاتی مواجه شوند، مانند خطا در انجام معاملات یا مشکلات سیستمی که ممکن است باعث اختلال در فعالیت‌های آن‌ها شود. این ریسک می‌تواند باعث افت سطح اعتماد سرمایه‌گذاران به شرکت‌های بازارگردانی شود.

ریسک حقوقی:

شرکت‌های بازارگردانی ممکن است با مسائل حقوقی و قضایی روبرو شوند، مانند اختلافات در موضوع اجرای قراردادها و تعارض منافع با سایر سرمایه‌گذاران. این ریسک می‌تواند باعث هزینه‌های قابل توجه حقوقی و تاثیر منفی بر روی اعتبار شرکت‌های بازارگردانی شود.

ریسک نفعی:

با توجه به وظیفه بازارگردانی، شرکت‌های بازارگردانی ممکن است با مسئله تعارض منافع و اختلاف منافع با سایر سرمایه‌گذاران مواجه شوند.با توجه به این ریسک‌ها، شرکت‌های بازارگردانی باید از سویی برای مقابله با این ریسک‌ها، برنامه‌ریزی و مدیریت مناسبی داشته باشند و از سوی دیگر، به منظور حفظ سودآوری خود، نیاز به پایبندی به استراتژی‌های خاص در معاملات دارند.

بازارگردانی در ایران چگونه است؟

بازارگردانی در بورس ایران، به عنوان یکی از راه‌های تسهیل معاملات در بازار سرمایه، از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار تهران (سهامی عام) تنظیم می‌شود. بازارگردانی به معنای خرید و فروش سهام در بازار برای تأمین نیاز بازار و بهبود فعالیت بازار است. بازارگردانی در بورس ایران به دو صورت خودکار و دستی صورت می‌گیرد.

با توجه به اینکه در دوران رشد بازار، تعداد زیادی از سهم‌ها در صف فروش قفل شده بودند و سهامداران نمی‌توانستند به راحتی سهام خود را بفروشند، سازمان بورس و اوراق بهادار تهران در تلاش برای تسهیل معاملات و بهبود شرایط بازار، به ناشران ثبت شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار تهران دستور داد که قرارداد بازارگردانی را انعقاد کنند و بازارگردانی را به عنوان یکی از راه‌های تسهیل معاملات به بازار معرفی کنند.

نتیجه گیری

بازارگردان ها در بازارهای مالی، نهادهایی هستند که با هدف تأمین نیازهای پولی شرکت‌ها، سهامداران و سایر نهادهای مالی در بازارهای مالی فعالیت می‌کنند. این نهادها با خرید و فروش سهام و اوراق بهادار، تلاش می‌کنند تا با تأمین نیازهای شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران، پایداری و استقرار بازارهای مالی را حفظ کنند.

اما این نهادها چنانکه برخی افراد معتقدند، در برخی موارد ممکن است باعث افزایش نوسانات بازارهای مالی شوند. با خرید و فروش سهام و اوراق بهادار، بازارگردان‌ها می‌توانند تأثیر زیادی بر قیمت‌ها و حجم معاملات داشته باشند و در برخی موارد می‌توانند با ایجاد نوسانات بیش از حد در بازار، سود خود را افزایش دهند.

بنابراین در حالت عادی، فعالیت این نهادها به منظور تأمین نیازهای مالی، باعث حفظ استقرار و پایداری بازارهای مالی می‌شود. اما در برخی موارد، فعالیت بازارگردان‌ها ممکن است باعث افزایش نوسانات و ایجاد شرایط نامساعد برای سایر نهادهای مالی شود. بنابراین، نیاز به نظارت و کنترل دقیق بر فعالیت بازارگردان‌ها در بازارهای مالی وجود دارد.

در مقاله بازارگردانان بورس، به مفاهیم اساسی بازارگردانی پرداخته شد و نقش این عوامل در بازار سرمایه بررسی شد. همچنین، ریسک‌های مختلفی که شرکت‌های بازارگردانی می‌توانند با آنها روبرو شوند، مورد بررسی قرار گرفت. در انتها، بازارگردانی در بورس ایران و نقش آن در محافظت از سهامداران نیز مورد بحث قرار گرفت. این مقاله به طور کلی بازارگردانی و اهمیت آن در بازار سرمایه را بررسی کرده است.